Cliëntenparticipatie wordt steeds verder uitgehold

Gemeenten mogen cliëntenraden niet zo maar opheffen, maar het blijkt dat ze leden van een cliëntenraad wel zo maar mogen ontslaan. Voor hen is er geen wettelijke bescherming. In feite vinden gemeenten zo een ‘achterdeur’ in de wet en kunnen zij zo op een oneigenlijke manier de cliëntenparticipatie beïnvloeden. 

Dit blijkt uit de uitspraak van de hoogste rechter over de gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk die cliëntenraadsleden de laan hebben uitgestuurd. De LCR is verbijsterd over deze uitspraak. LCR-voorzitter Amma Asante: ‘Er wordt veel gerommeld met cliëntenraden. Dit is een nieuwe manier om een cliëntenraad buiten spel te zetten. Wij zullen er bij het ministerie van SZW op aandringen om deze onbedoelde maas in de wet te repareren.’

Cliëntenparticipatie in het sociaal domein is in 2002 ingevoerd om cliënten bij werk en inkomen de mogelijkheid te geven invloed uit te oefenen op wet- en regelgeving. Om hen een stem te geven. Lange tijd kwamen er steeds meer cliëntenraden bij, maar na de invoering van de Participatiewet is een afname te zien. Dat komt vooral omdat meer taken, zoals Wmo en Jeugdwet, op het bordje van gemeenten zijn komen te liggen. En cliëntenraden in de gemeenten worden samengevoegd tot adviesraden sociaal domein.

In artikel 47 van de Participatiewet staat dat een gemeente een cliëntenraad moet instellen. Voorwaarden ontbreken. Zo worden vaak brede raden ingesteld – met cliënten van de Wmo, Jeugdwet en/of Participatiewet – waarin mensen die géén cliënt zijn van een sociale dienst  mee praten over de regels die de gemeente hanteert of voorbereidt.

‘Het is alsof je een consumentenpanel instelt bij een bakker, een groenteboer en een slager zonder de e eis dat die consumenten ook echt bij die bakker, groenteboer of slager kopen’, zegt Asante. Wat kan je dan zeggen over de kwaliteit? Zo werkt het ook met cliëntenparticipatie. Je kunt als Wmo-cliënt niet aan den lijve ondervinden hoe regelgeving voor de Participatiewet uitpakt.’

Een nieuwe vorm om inspraak te dwarsbomen – want zo ziet de LCR de actie van de gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk – is het ontslaan van individuele  cliëntenraadsleden. De hoogste rechter (Centrale Raad van Beroep) stelt dat uit het wetsartikel 47 Participatiewet blijkt dat het de bedoeling is om actieve betrokkenheid van personen die met de Participatiewet te maken hebben, te waarborgen. Hoe gemeenten deze actieve betrokkenheid organiseren, mogen ze zelf weten.

Asante: ‘En zo worden er burgerraden of brede raden ingesteld. En zo kunnen cliëntenraadsleden die kritisch zijn over het gemeentelijk beleid de laan worden uitgestuurd. En zo wordt de cliëntenparticipatie volledig uitgehold. Dat kan nooit de bedoeling zijn geweest van Ab Harrewijn, de ‘vader’ van de cliëntenparticipatie die in 2002 onverwacht overleed. We gaan zeker in gesprek met het ministerie van SZW. We weten dat zij cliëntenparticipatie hoog in het vaandel hebben staan. Ik heb er alle vertrouwen in dat die reparatie van de wet er ook gaat komen.’